Cynulliad Cenedlaethol Cymru | National Assembly for Wales
Y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig | Climate Change, Environment and Rural Affairs Committee
Fframweithiau cyffredin y DU ar amaethyddiaeth a’r amgylchedd | UK common frameworks on agriculture and environment
UK 03
Ymateb gan : Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru
Evidence from : Welsh Local Government Association
CYFLWYNIAD
1. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) yn cynrychioli'r 22 awdurdod lleol yng Nghymru, ac mae tri awdurdod y parciau cenedlaethol, y tri awdurdod tân ac achub a phedwar awdurdod yr heddlu’n aelodau cyswllt.
2. Mae’n ceisio cynrychioli awdurdodau lleol o fewn fframwaith polisi datblygol sy'n bodloni blaenoriaethau allweddol ein haelodau ac yn darparu ystod eang o wasanaethau sy'n ychwanegu gwerth at Lywodraeth Leol Cymru a’r cymunedau y maent yn eu gwasanaethu.
3. Mae CLlLC yn croesawu’r cyfle hwn i fwydo gwybodaeth i ymchwiliad y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig i ‘r mater o fframweithiau cyffredin ar amaeth a’r amgylchedd.
SYLWADAU CYFFREDINOL
4. Mae’n bwysig nodi ar y dechrau bod CLlLC o blaid aros o fewn yr UE yn ystod ymgyrch y refferendwm. Mae unrhyw drefniadau newydd yn annhebygol o ddarparu’r un buddiannau ag y mae’r DU yn eu mwynhau fel aelod llawn. Fodd bynnag, gan bod y penderfyniad i adael wedi ei wneud, fel y rhan fwyaf o sefydliadau gall CLlLC weld y manteision o gytuno ar fframweithiau cyffredin. Mae marchnad y DU o bwysigrwydd mawr i fusnesau yng Nghymru a byddai'n anfantais iddynt gyflwyno rhwystrau ‘mewnol’ i symudiad nwyddau a gwasanaethau. Yn yr un modd, byddai masnach ryngwladol ehangach yn dioddef pe byddai pob un o’r gweinyddiaethau datganoledig yn cyflwyno gwahanol ofynion.
5. Eto, mae llawer o ddeddfwriaeth amgylcheddol yn ymwneud â nodweddion lle byddai trafferthion ymarferol difrifol yn deillio o geisio gweithredu gwahanol reoliadau a systemau bob ochr i ffin a hynny oherwydd eu natur - e.e. ansawdd aer; rheoli llygredd; atal llifogydd.
6. Mae Llywodraeth Cymru (a’r Alban) wedi nodi’n eglur na ddylid gorfodi unrhyw fframwaith, ond y dylai pob llywodraeth eu trafod a chytuno arnynt, gan barchu'r setliadau datganoledig. Mae CLlLC yn cefnogi’r safbwynt hwnnw. Fodd bynnag, byddem yn mynd gam ymhellach. Bydd nifer o’r materion a drafodir o ran y fframweithiau â goblygiadau sylweddol ar gyfer awdurdodau lleol – gwasanaethau Safonau Masnach a Iechyd a Lles Anifeiliaid yn arbennig. Mewn sawl achos nhw yw’r cyrff sy'n gyfrifol am gynghori busnesau fferm ar faterion cydymffurfedd ac ar gyfer archwiliadau a / neu orfodi. Felly, mae’r un mor bwysig bod llywodraeth leol yn cael rhoi mewnbwn i ddatblygiad y fframweithiau.
7. Hyd yma, dim ond rhwng Llywodraeth y DU a’r Gweinyddiaethau Datganoledig fu’r trafodaethau. Mae angen ehangu’r ddeialog fel bod y rheiny mewn awdurdodau lleol sydd â chyfrifoldebau o dan y fframweithiau newydd yn gallu dylanwadau ar benderfyniadau allweddol ar y cam hwn yn y broses ynglŷn â sut byddant yn gweithredu. Byddai hynny’n unol ag egwyddorion Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015. Er nad yw Llywodraeth y DU yn ddarostyngedig i’r darn hwn o ddeddfwriaeth, y mae Llywodraeth Cymru. Felly mae’n ofynnol cynnwys rhanddeiliaid, er mwyn ceisio dulliau gweithredu integredig mewn ymgais i atal cymhlethdodau posib rhag dod i’r amlwg maes o law.
8. Mae’n galonogol bod is grŵp Deddfwriaeth a Rheoliadau’r Ford Gron a sefydlwyd gan Lesley Griffiths bellach wedi cychwyn trefnu sesiynau rhanddeiliaid ar fframweithiau. Mae CLlLC wedi cynnig cynorthwyo i glustnodi swyddogion arbenigol o fewn Awdurdodau Lleol a fydd yn gallu cynnig safbwynt ymarferydd, yn seiliedig ar brofiad uniongyrchol o weinyddu systemau presennol.
9. Awgrymwyd nad oes angen gweithredu pellach o ran fframweithiau'r DU ar gyfer un bloc o ddeddfau'r UE sy'n gorgyffwrdd â chymhwysedd wedi ei ddatganoli. Yn yr achosion hyn credir y gall Llywodraeth y DU a’r Gweinyddiaethau Datganoledig ddatblygu eu trefniadau eu hunain heb greu unrhyw gymhlethdodau mawr. Fodd bynnag, bydd yn dal yn bwysig fod Awdurdodau Lleol yn chwarae rhan yn natblygiad y trefniadau hyn.
10.
Ar gyfer bloc arall o 24 maes, mae’n bosib y
bydd angen deddfwriaeth er mwyn rhoi fframweithiau angenrheidiol yn
eu lle. Bydd angen i’r rhain felly gael eu trafod yn fanwl
rhwng llywodraethau. Mae Atodiad 1 yn rhestru’r 24 maes.
Mae colofn olaf y tabl yn egluro rôl a buddiannau llywodraeth
leol - y mae nifer ohonynt yn arwyddocaol iawn. Mae’n
hanfodol fod y rolau hyn yn cael eu cydnabod a bod llywodraeth leol
yn gallu bwydo mewn i’r broses o gynllunio ar gyfer y dyfodol
yn hytrach na derbyn fait accompli.
11. Yn olaf, ar eitem gyntaf y tabl yn Atodiad 1, mae cymorth amaethyddol yn fater arbennig o bwysig ar gyfer Awdurdodau Lleol – yn enwedig felly y rheiny sydd â phoblogaeth wledig sylweddol. Tra bo ymgynghoriad ar Gronfa Ffyniant a Rennir y DU ar y gweill ar gyfer yn hwyrach eleni, ein dealltwriaeth yw taw dyma fydd y brif ffynhonnell ar gyfer cymryd lle cyllid Cronfeydd Strwythurol yr UE (ERDF yn benodol) ac felly ni fydd yn cynnwys datblygu gwledig. Tra bo ymrwymiadau wedi eu gwneud gan Lywodraeth y DU o ran taliadau uniongyrchol i ffermwyr, nid oes unrhyw sicrwydd tebyg wedi ei roi hyd yma o ran cyllid y Rhaglen Datblygu Gwledig. Rhaid i’r sicrwydd hwn gael ei roi cyn gynted a phosib er mwyn gallu cynllunio tuag at y dyfodol.
SYLWADAU AR GWESTIYNAU PENODOL
Ym mha feysydd polisi, o fewn cylch gwaith y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig, y mae angen fframweithiau cyffredin deddfwriaethol a fframweithiau heb fod yn ddeddfwriaethol? ac;
A yw’r asesiad dros dro a gyhoeddwyd gan Lywodraeth y DU yn gosod dull gweithredu addas ac a yw wedi'i gwblhau? A oes gennych bryderon penodol am y categoreiddiad arfaethedig?
12. Mae nodi yr holl feysydd sy’n gorgyffwrdd â chymhwysedd wedi ei ddatganoli, a nodi lle gellid bod angen fframweithiau cyffredin, yn waith mawr a chymhleth y mae angen mewnbwn cyfreithiol iddo. Nid oes adnoddau gan CLlLC i ymchwilio i’r holl bosibiliadau amrywiol, ac mae’n rhaid derbyn y bydd Llywodraethau'r DU a Chymru yn gweithio drwy hyn rhyngddynt. Fodd bynnag, mae posibilrwydd y bydd angen datblygu fframweithiau mewn rhai achosion, er na chredwyd bod hynny’n angenrheidiol yn y man cyntaf. Yn yr un modd, bydd rhai enghreifftiau lle penderfynir ar ôl ymchwiliad pellach nad oes angen fframweithiau cyfreithiol, er y credwyd yn y man cyntaf bod angen.
13. Mae amser yn ffactor allweddol, ac yn y brys i ddatrys hyn, byddai’n syndod pe byddai popeth yn cael ei nodi’n gywir y tro cyntaf. Mae’n anochel y bydd adlewyrchu dros amser, o ystyried profiad. Bydd cynnwys rhanddeiliaid allweddol fel Awdurdodau Lleol yn y broses o’r camau cynharaf o gymorth i gyfyngu ar y nifer o gamgymeriadau - a cham gategoreiddio – a wneir.
Sut dylid datblygu a gweithredu'r fframweithiau deddfwriaethol a’r fframweithiau heb fod yn ddeddfwriaethol?
14. Fel mae’r sylwadau uchod yn eu awgrymu, bydd yn hanfodol bwysig datblygu a gweithredu fframweithiau mewn partneriaeth â’r holl randdeiliaid perthnasol. Ni ddylai hyn fod yn enghraifft o lywodraethau'n gweithio gyda'i gilydd i gytuno ar ddogfen ymgynghori ac yna’n ceisio barn. Mae angen cynnwys y rhanddeiliaid hyn mewn gweithgorau i ddatblygu'r fframweithiau. O safbwynt llywodraeth leol gall CLlLC helpu i reoli’r broses hon, gan nodi unigolion fydd yn gallu gwneud cyfraniad ystyrlon.
15. Dylid hefyd ystyried y rheiny sy'n ddarostyngedig i fframweithiau newydd fel rhanddeiliaid - ni ddylid cyfyngu fel mai dim ond y rheiny sy’n gyfrifol am lunio fframweithiau a’u gweithredu / gorfodi sy’n rhan o’r broses. Eto, gall Awdurdodau Lleol fod o gymorth drwy dynnu sefydliadau a chyrff perthnasol y mae ganddynt gyswllt rheolaidd a gweithredol â nhw i fewn i’r broses.
16. Yn ddiau, bydd pryderon am oedi os bydd rhaid cynnwys gormod o randdeiliaid. Fodd bynnag, mae’n bwysig canolbwyntio ar wneud penderfyniadau da, yn hytrach na phenderfyniadau cyflym. Mae profiad yn dangos bod mwy o waith ac ymgysylltu ‘oddi wrth y cwsmer’ yn cynhyrchu canlyniadau mwy cynaliadwy ‘at y cwsmer' - gyda synnwyr uwch o berchnogaeth.
Pa mor benodol ddylai’r fframweithiau cyffredin fod a faint o ddisgresiwn ddylai pob gweinyddiaeth ei gael o fewn y fframweithiau?
17. Fel rheol gyffredinol, dylai’r fframweithiau gynnwys digon o amodau er mwyn rhoi pendantrwydd i'r rhai sy'n gorfod gweithredu oddi mewn iddynt. Y ffordd orau i gyflawni hyn yw drwy gynnwys prif chwaraewyr yn ystod y cam datblygu, fel y gellir 'profi' y syniadau cyn eu ffurfioli.
18. Rhaid i’r fframweithiau hefyd fod yn ddigon hyblyg i ganiatáu gwahaniaethau rhwng cenhedloedd y DU. Mae datganoli wedi golygu gwahaniaeth mewn polisïau a deddfwriaeth. Dylai fframweithiau geisio gweithio gyda’r gwahaniaethau hyn a chaniatáu elfen o ddisgresiwn, yn hytrach na safoni. Mae hynny’n awgrymu y dylid cadw fframweithiau yn weddol agored, gyda elfen o ryddid, ac i beidio manylu’n ormodol.